Współpracujący z Kancelarią przedsiębiorcy zgłaszają otrzymanie od Polskiego Funduszu Rozwoju S.A. żądań do zwrotu całości lub części subwencji przyznanych w ramach tzw. tarcz antycovidowych (1.0, 2.0, itd.). Decyzje w przedmiocie zwrotu doręczane są za pomocą bankowości internetowej. PFR jako powód domagania się zwrotu wskazuje wystąpienie niesprecyzowanych naruszeń. Przedsiębiorcy korzystający z możliwości odwoławczej, w odpowiedzi otrzymuję lakoniczne stwierdzenie, iż stanowisko jest podtrzymane, a zgłoszenie zamknięte. Podejście tego rodzaju w obrocie gospodarczym jest niezrozumiałe. Powodem pośpiechu działań PFR S.A. może być zbliżający się termin przedawnienia roszczeń o zwrot subwencji. W przypadku gdy pomoc została wypłacona w 2020 r., 3 letni termin przedawnienia upływał będzie w dniu 31 grudnia 2024 r.
Domniemanymi powodami żądania zwrotu subwencji mogą być:
- przyjęcie przez PFR S.A., że do wskaźników kwalifikujących do przyznania pomocy uwzględnić należało wszystkie podmioty powiązane,
- nieprawdziwość informacji kwalifikującej do przyznania statusu MŚP lub mikro przedsiębiorcy,
- późniejsza korekta danych finansowych, które uprawniały do przyznania pomocy,
- w przypadku jdg brak wskazania na powiązanie z osobami współpracującymi w ramach spółki cywilnej.
W odpowiedzi na stanowisko PFR S.A. warto zwrócić się pisemnie z prośbą o podanie rzeczywistych i konkretnych powodów żądania zwrotu subwencji.
Roszczenia PFR S.A. mogą okazać się niezasadne z wielu powodów. Każdy przypadek będzie wymagał odrębnej analizy. Uogólniając można znaleźć kilka punktów obrony przed roszczeniami PFR S.A.
Po pierwsze, w pierwotnej wersji Regulaminu dla tarczy 1.0., brak było zapisów o konieczności sumowania wskaźników w obrębie podmiotów powiązanych np. w grupie kapitałowej. Co więcej, na stronie internetowej, w zakładce najczęściej zadawane pytania, Fundusz wprost udzielał odpowiedzi, iż każdy podmiot należy uwzględniać jako odrębnego przedsiębiorcę (zob. Michał Kocur, Tomasz Waszewski, Rzeczpospolita, 16.05.2024 r. Czy przedsiębiorcy muszą się bać zwrotu wsparcia z tarcz?, LINK). Regulamin ten został w późniejszym czasie zmieniony, a odpowiedzi usunięte ze strony internetowej. Było to jednak działanie jednostronne i nieskuteczne wobec podmiotów, którym udzielono wsparcia na podstawie pierwotnego brzmienia Regulaminu.
Ponadto, trzeba zwrócić uwagę, że program wsparcia został zatwierdzony decyzją Komisji Europejskiej. W decyzji tej określono ściśle jakie podmioty mogą być beneficjentami pomocy. Fundusz nie może więc ingerować w treść dokumentu nadrzędnego.
Warto także zwrócić uwagę na możliwość obrony w oparciu o przepisu o bezpodstawnym wzbogaceniu. Zgodnie z art. 409 kodeksu cywilnego, obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu. Dodatkowo w art. 411 pkt 2 k.c. ustawodawca przewidział, że nie można żądać zwrotu świadczenia jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego.