Uzyskanie aktu poświadczenia dziedziczenia u notariusza (zob. Jak uzyskać akt poświadczenia dziedziczenia?) lub sądowego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku nie oznacza, że nabywamy konkretne przedmioty z majątku spadkowego. Nie dotyczy to oczywiście sytuacji, w której występuje tylko jeden spadkobierca. Jedyny spadkobierca może ograniczyć się do złożenia odpowiedniej deklaracji podatkowej i opłacenia podatku jeżeli nie jest z niego zwolniony oraz w przypadku nieruchomości dokonania odpowiedniego wpisu w księdze wieczystej. Dzieje się tak, ponieważ całość składników majątkowych wchodzących w skład masy spadkowej przypada wyłącznie jemu.
Jeśli mamy więcej niż jednego spadkobiercę, w chwili wydania atu poświadczenia dziedziczenia lub uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku uzyskujemy jedynie potwierdzenie naszych praw do majątku po zmarłym spadkodawcy, które przysługują zasadniczo już w chwili śmierci zmarłego. Jesteśmy więc osobami uprawnionymi do majątku spadkowego w części odpowiadającej naszemu udziałowi. Jeżeli zatem przykładowo jest czterech spadkobierców w częściach równych po 1/4 – uzyskują oni udział w wysokości1/4 w każdym przedmiocie należącym do spadku. Przed działem spadku, spadkobiercy pozostają we wspólności majątku spadkowego, do której stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności. Celem zakończenia stanu wspólności, konieczne jest przeprowadzenie działu spadku.
Dział spadku może zostać dokonany w drodze umowy lub w drodze postępowania sądowego. Procedura działu spadku nie jest obligatoryjna. Gdy zarządzanie majątkiem spadkowym nie powoduje sporów między spadkobiercami, wspólność majątkowa może utrzymywać się latami. Stan taki najpewniej skomplikuje się jednak z upływem lat i z kolejnymi przejściami pokoleniowymi. Dlatego najwłaściwszym rozwiązaniem w przypadku wielu spadkobierców jest przeprowadzenie działu spadku możliwie jak najszybciej.
Dział spadku jest zniesieniem wspólności majątkowej między spadkobiercami. Wszystko sprowadza się zatem do ustalenia, komu przypadają konkretnie składniki majątku. Dopiero po dziale spadku osoby zainteresowane zyskują część spadku na wyłączną własność. Istnieje wiele możliwości działu. Niektórzy spadkobiercy mogą przejąć nieruchomości i dokonać spłaty na rzecz pozostały spadkobierców. Niektórzy spadkobiercy mogą w ogóle zrezygnować z korzyści związanych z odziedziczonym majątkiem. Wysokość spłat nie musi obejmować rynkowej wartości udziału.
Jeżeli między spadkobiercami nie ma sporu – najsprawniejszym rozwiązaniem będzie dokonanie działu w drodze umowy, przy czym należy pamiętać, że jeżeli w skład majątku spadkowego wchodzi nieruchomość, umowny dział spadku może zostać przeprowadzony wyłącznie przed notariuszem w drodze aktu notarialnego.
Jeżeli mamy natomiast do czynienia ze sporną sytuacją, jedynym dostępnym rozwiązaniem jest sądowy dział spadku. Oczywiście sądowy dział spadku jest również możliwy w przypadku braku sporu między stronami i często wybierany z uwagi na niższy koszt aniżeli umowa przed notariuszem, jednak stanowi rozwiązanie znacznie rozłożone w czasie z uwagi na terminy sądowe.
Dla zainicjowania sprawy przed sądem koniecznym jest złożenie wniosku i jego opłacenie. Opłata od wniosku będzie zależała od tego czy występujemy ze zgodnym działem spadku czy ze spornym oraz czy dodatkowo domagamy się zniesienia współwłasności. Opłata ta może zatem wynosić 300, 600 lub 1000 zł. Do wniosku należy dołączyć postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia. W wypadku gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość należy przedstawić dowody, które potwierdzają, że nieruchomość stanowiła własność spadkodawcy – np. wydruk księgi wieczystej albo akt notarialny, z którego wynika prawo własności spadkodawcy. Należy również przedstawić swoje stanowisko w zakresie sposobu dokonania podziału, w tym ewentualnej spłaty czy też dopłaty i na czyją rzecz. Wniosek należy złożyć do sądu właściwego według ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. Wyjątkowo na żądanie uczestnika działu spadku, zgłoszone nie później niż na pierwszej rozprawie, sąd spadku może przekazać sprawę sądowi rejonowemu, w którego okręgu znajduje się spadek lub jego znaczna część, albo sądowi rejonowemu, w którego okręgu mieszkają wszyscy współspadkobiercy.