W przypadku gdy dłużnik zalega z płatnościami, a wszelkie pozasądowe sposoby odzyskiwania należności zawiodły, wierzyciel staje przed koniecznością wszczęcia procesu windykacji sądowej. Skorzystanie z pomocy sądu, a następnie komornika, jest jednym sposobem legalnego przymuszenia dłużnika do zapłaty długu. Proces ten wymaga od wierzyciela poniesienia określonych kosztów, które są zwracane przez dłużnika w przypadku skutecznej egzekucji. Brak skutecznej egzekucji powoduje niestety, że wierzyciel pozostaje zarówno z niespłaconym długiem jak i z kosztami procesu windykacji sądowej.
Etap I – złożenie pozwu
Pierwszym krokiem jaki musi wykonać wierzyciel jest wniesienie pozwu. Wierzyciel zobowiązany jest do wpłacenia na rzecz sądu opłaty sądowej, której wysokość uzależniona jest od wysokości dochodzonej należności. Wysokość opłaty sądowej kształtuje się następująco:
1) przy wierzytelności do 500 złotych – 30 złotych;
2) ponad 500 złotych do 1500 złotych – 100 złotych;
3) ponad 1500 złotych do 4000 złotych – 200 złotych;
4) ponad 4000 złotych do 7500 złotych – 400 złotych;
5) ponad 7500 złotych do 10 000 złotych – 500 złotych;
6) ponad 10 000 złotych do 15 000 złotych – 750 złotych;
7) ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych – 1000 złotych.
W przypadku należności ponad 20 000 złotych, sąd pobiera opłatę stosunkową wynoszącą 5 % tej należności, nie więcej jednak niż 200 000 złotych.
W pozwie, wierzyciel może dodać swoje roszczenia o zapłatę zryczałtowanych kosztów odzyskiwania należności w kwocie 40, 70 lub 100 euro. Kwota euro wymaga przeliczenia na polskie złote według kursu NBP z ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym należność stała się wymagalna. Więcej na temat rekompensaty zobacz TUTAJ.
Etap II – nakaz zapłaty
Po wniesieniu pozwu, sąd wydaje nakaz zapłaty, który wraz z pozwem jest doręczany pozwanemu dłużnikowi. Jeżeli wierzyciel skorzystał z pomocy prawnej pełnomocnika w osobie adwokata lub radcy prawnego, sąd zasądzi zwrot kosztów wynagrodzenia pełnomocnika. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego uzależniona jest od wartości dochodzonej należności.
Od dnia doręczenia nakazu zapłaty dłużnik ma 14 dni na wniesienie sprzeciwu lub zarzutów wobec nakazu zapłaty. Jeżeli dłużnik nie zareaguje, wówczas nakaz zapłaty uprawomocni się i traktuje się go jak prawomocny wyrok sądowy. Jeśli dłużnik wniesie sprzeciw lub zarzuty, sprawa zostanie przekazana do rozpoznania na rozprawie. Konieczne będzie wówczas przeprowadzenie postępowania dowodowego i rozpoznanie argumentów przedstawionych przez pozwanego dłużnika. Po rozpoznaniu sprawy sąd wyda wyrok. Wyrok wydany w pierwszej instancji nie jest prawomocny. Dłużnik może składać apelację. W przypadku złożenia apelacji, wyrok stanie się prawomocny w dniu, w którym sąd drugiej instancji wyda wyrok oddalający apelację dłużnika.
Etap III – tytuł wykonawczy
W przypadku prawomocności nakazu zapłaty lub wyroku, przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego przed komornikiem, wierzyciel zobowiązany jest uzyskać tytuł wykonawczy, którym jest nakaz zapłaty lub wyrok opatrzony przez sąd klauzulą wykonalności. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności składany przez powoda (wierzyciela) wolny jest od opłaty sądowej. Jeżeli wniosek o nadanie klauzuli wykonalności zostanie złożony przez pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym, wówczas sąd zasądzi zwrot kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu klauzulowym w kwocie 120 zł.
Etap IV – postępowanie egzekucyjne
Po uzyskaniu z sądu tytułu wykonawczego, wierzyciel musi złożyć do komornika wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Wierzyciel wskazuje we wniosku składniki majątku dłużnika, z których ma być prowadzona egzekucja Komornik wezwie wierzyciela o wpłatę zaliczek na poczet kosztów postępowania egzekucyjnego. Wysokość zaliczek uzależniona jest od liczby i rodzaju wniosków przedstawionych przez wierzyciela. Szacunkowo, zaliczki te wynoszą od 250 do 400 zł. Uiszczone zaliczki, po ich wykorzystaniu, stają się kosztami postępowania egzekucyjnego, które powinny zostać zwrócone przez dłużnika. W przypadku gdy wierzyciel będzie reprezentowany w postępowaniu egzekucyjnym przez adwokata lub radcę prawnego, komornik zasądzi zwrot kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu egzekucyjnym, których wysokość zależna jest od wysokości dochodzonej należności.
W przypadku skuteczności egzekucji, komornik zatrzyma tytuł wykonawczy i wypłaci na rzecz wierzyciela dochodzoną należność wraz z odsetkami, koszty postępowania sądowego (opłata od pozwu, koszty zastępstwa procesowego), koszty postępowania klauzulowego oraz koszty postępowania egzekucyjnego (zaliczki oraz koszty zastępstwa procesowego). Jeśli egzekucja okaże się nieskuteczna, wówczas komornik umorzy postępowanie egzekucyjne i zwróci wierzycielowi tytuł wykonawczy. W przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego, wierzyciel może za jakiś czas ponownie złożyć wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.
W związku z koniecznością poniesienia kosztów związanych z procesem windykacji sądowej, wierzyciele nierzadko rezygnują z dochodzenia swoich należności. Jest to błąd, który kosztuje przedawnieniem roszczenia. Złożenie pozwu lub wszczęcie postępowania egzekucyjnego powoduje przerwanie biegu terminu przedawnienia. Okres przedawnienia nie biegnie w czasie trwania procesu sądowego, ani w trakcie postępowania egzekucyjnego. Zaczyna on swój bieg na nowo po uprawomocnieniu się postanowienia komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. W toku procesu windykacyjnego cały czas naliczane są odsetki. Nawet w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego, wierzyciel może ponownie występować o wszczęcie kolejnego postępowania.