Stawiennictwo w sądzie na rozprawie często budzi poczucie stresu czy dyskomfortu u stron postępowania. Szczególnie jest to widoczne w przypadku konieczności złożenia wyjaśnień osobiście. Pełnomocnik w osobie adwokata czy radcy prawnego reprezentuje stronę, lecz nie może składać za nią wyjaśnień dotyczących stanu faktycznego.
Celem zminimalizowania poziomu stresu koniecznej jest dobre przygotowanie się do rozprawy. Warto wcześniej poprosić reprezentującego nas pełnomocnika o wskazanie możliwych pytań, które mogą się pojawić na rozprawie tak by wiedzieć które kwestie są w naszym sporze istotne.
Przed rozprawą należy przemyśleć stanowisko procesowe oraz w miarę możliwości zapoznać się ze składanymi pismami procesowymi. Pod wpływem upływu czasu wiele szczegółów nam umyka. Jeżeli występujemy bez pełnomocnika, warto znać akta naszej sprawy. W tym celu możemy skontaktować się z sądowym biurem obsługi interesantów – czytelnią akt i zamówić akta sprawy do zapoznania się na konkretną datę i godzinę powołując się na dane stron i sygnaturę sprawy. Z akt możemy również wykonywać fotokopie, które następnie można wydrukować i mieć przy sobie podczas rozprawy. Jeżeli planujemy zapoznawanie się z aktami postępowania w czytelni akt – warto zamówić je telefonicznie z wyprzedzeniem co najmniej 3-dniowym.
W zawiadomieniu o rozprawie podany mamy numer sali, pod który w dniu rozprawy musimy się udać. Posiadanie wezwania do stawiennictwa nie jest konieczne. Protokolant wywoła naszą sprawę po nazwiskach stron – wówczas należy wejść na salę i zająć miejsce. Jeżeli jesteśmy stroną powodową w sprawie cywilnej zajmujemy miejsce po prawej stronie patrząc z perspektywy sędziego. Gdy jesteśmy oskarżonym w sprawie karnej – po lewej stronie patrząc z perspektywy sędziego.
Należy pamiętać by do Sądu zabrać ze sobą dowód osobisty. Po zajęciu miejsc Sąd sprawdzi obecność oraz odnotuje dane z dowodu osobistego. Niekiedy zdarza się, że sąd nie legitymuje strony postępowania.
Jeśli chodzi o samo składanie wyjaśnień, w pierwszej kolejności sędzia poprosi daną stronę o powstanie i podejście do barierki znajdującej się na środku sali. Początkowo sąd zapyta ogólnie o to co stronie wiadomo na temat sprawy, dając jej możliwość swobodnej wypowiedzi, a następnie przystąpi do zadawania pytań. W dalszej kolejności pytania zadają strony procesu lub ich pełnomocnicy. Warto pamiętać, że na pytania zadawane przez strony lub jej pełnomocników należy udzielać odpowiedzi sądowi a nie zadającemu pytanie.
Często klienci pytają czy w toku przesłuchania mogą korzystać z notatek. Zasadniczo w czasie składania wyjaśnień należy przedstawić stan faktyczny, który pamiętamy. Niemniej, w uzasadnionych przypadkach sąd może pozwolić na skorzystanie z notatek lub posiadanych dokumentów. Warto je więc mieć ze sobą i obserwować reakcję sądu.
Jeżeli jakichś szczegółów nie pamiętamy, wówczas po prostu wskazujemy, że nie pamiętamy lub, że nie jesteśmy pewni itp. Jeśli nie znamy odpowiedzi na pytanie należy to wprost zakomunikować. Rozprawa sądowa to nie egzamin i zarówno sędziowie, jak i pełnomocnicy doskonale rozumieją, że każdy z nas może potrzebować chwili na zastanowienie.
Do Sądu zwracamy się „Wysoki Sądzie” lub „Proszę Sądu”. Sąd odbierając wyjaśnienia jednocześnie dyktuje treść pisemnego protokołu. Warto więc dzielić swoją wypowiedź na etapy i czekać na zaprotokołowanie naszej wypowiedzi. W czasie składania wyjaśnień nie możemy liczyć na podpowiedzi ze strony innych osób znajdujących się na sali rozpraw, wliczając to również swojego pełnomocnika. Pełnomocnik może przypomnieć stronie o konieczności poruszenia jakieś kwestii wyłącznie poprzez zadanie stosownego pytania.
Jeśli chodzi o odpowiedni ubiór – nie ma w tym aspekcie szczególnych wymogów, jednak nietaktownym byłoby stawiennictwo na rozprawie np. w krótkich spodenkach czy też plażowych klapkach. Ubiór powinien być schludny, co ma oczywiście znaczenie w kreowaniu ogólnego wizerunku strony oraz wyrażać szacunek do wymiaru sprawiedliwości.