Z dniem 1 stycznia 2020 r. weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 118 z późn. zm.), regulującą do tej pory zagadnienia takie jak terminy płatności, zasady naliczania odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych, a przede wszystkim znaną wszystkim przedsiębiorcom kwestię rekompensaty 40 euro. Już na wstępie warto zwrócić uwagę, że zmianie ulega tytuł wskazanej ustawy na „ustawę o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych”. Z tego powodu, nie trudno się domyślić, że główne zmiany ustawy dotyczyć będą kwestii potocznie zwanej jako przeciwdziałanie zatorom płatniczym. W artykule omawiamy obowiązki przedsiębiorców o charakterze administracyjnym wynikającym z nowelizacji ustawy. Zmiany jakie niesie omawiana nowelizacja w zakresie obrotu pomiędzy przedsiębiorcami zostały omówione w naszym poprzednim artykule (link).
Podatkowe grupy kapitałowe, bez względu na wysokość osiągniętych przychodów oraz podatnicy inni niż podatkowe grupy kapitałowe, u których wartość przychodu uzyskana w roku podatkowym, przekroczyła równowartość 50 mln euro przeliczonych na złote według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP w ostatnim dniu roboczym roku kalendarzowego poprzedzającego rok podania indywidualnych danych podatników do publicznej wiadomości, zostali zobowiązani do przekazywania, drogą elektroniczną, ministrowi właściwemu do spraw gospodarki, w terminie do dnia 31 stycznia każdego roku, sprawozdania o stosowanych przez te podmioty w poprzednim roku kalendarzowym terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Informację które będą musiały znaleźć się w sprawozdaniu to przede wszystkim wartości świadczeń opłaconych i otrzymanych w danych terminach oraz wartość świadczeń pieniężnych nieotrzymanych i wartość świadczeń pieniężnych niespełnionych. Za nieprzedłożenie sprawozdania grozi kara grzywny. Pierwsze sprawozdania będą składane oczywiście za 2020 r., nie mniej jednak warto od początku tego roku przyjąć spójną metodologię gromadzenia informacji niezbędnych do sprawozdania.
Ustawodawca wprowadził także zakaz nadmiernego opóźnianie się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych przez podmioty, objęte zakresem zastosowania ustawy, niebędące podmiotami publicznymi. Zakaz ten dotyczy więc wszystkich przedsiębiorców, a nie tylko tych zobowiązanych do składania sprawozdań. Nadmierne opóźnianie się zostało zdefiniowane w ustawie. Ma ono miejsce w przypadku, gdy w okresie 3 kolejnych miesięcy suma wartości świadczeń pieniężnych niespełnionych oraz spełnionych po terminie wynosi co najmniej 2 000 000 złotych. Nadmierne opóźnianie się ze spełnianiem świadczeń wiązać się będzie z wszczęciem postępowania przed Prezesem UOKiK i w konsekwencji możliwością nałożenia wysokiej kary finansowej.
Wskazane postępowanie wszczynane będzie z urzędu lub w skutek zawiadomienia dotyczącego podejrzenia wystąpienia nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych. Dane identyfikujące zgłaszającego zawiadomienie oraz treść zawiadomienia, nie będą podlegały ujawnieniu. Stąd przyjąć należy, że dokonanie zawiadomienia może okazać się jednym z mechanizmów dyscyplinujących nierzetelnych dłużników.
Należy też zwrócić uwagę, że Prezesowi UOKiK przyznano szerokie uprawnienia do żądania przekazania informacji, jak również do przeprowadzania kontroli. Do postępowania znajdą zastosowanie odpowiednie przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
Prezes UOKiK uzyskał również możliwość nałożenia kary pieniężnej, w przypadku stwierdzenia nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych. Nałożona kara może okazać się bardzo wysoka, gdyż obliczana będzie jako suma jednostkowych kar za każde niespełnione oraz spełnione po terminie świadczenie pieniężne, które było wymagalne w okresie objętym postępowaniem, z pominięciem świadczeń pieniężnych, w przypadku których termin ich spełnienia upłynął wcześniej niż 2 lata przed dniem wszczęcia postępowania. Wysokość jednostkowej kary, o której mowa w zdaniu pierwszym, będzie obliczana według wzoru:
JKP = WŚ × n/365 × OU
gdzie poszczególne symbole oznaczają:
JKP – jednostkową karę za niespełnione lub spełnione po terminie świadczenie pieniężne,
WŚ – wartość niespełnionego lub spełnionego po terminie świadczenia pieniężnego,
n – wyrażony w dniach okres, który upłynął od dnia wymagalności niespełnionego lub spełnionego po terminie świadczenia pieniężnego, do ostatniego dnia okresu objętego postępowaniem, albo do dnia jego spełnienia jeżeli świadczenie pieniężne zostało spełnione w okresie objętym postępowaniem,
OU – odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, ustalone na dzień wydania decyzji o nałożeniu administracyjnej kary pieniężnej.
Kara ta będzie mogła zostać zmniejszona w przypadku gdy strona postępowania przed jego wszczęciem spełniła wszystkie świadczenia pieniężne, za które obliczono jednostkowe kary, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych lub spełniła je, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych, nie później niż w terminie 14 dni od dnia doręczenia stronie postanowienia o wszczęciu postępowania. W uzasadnionych przypadkach Prezes Urzędu będzie mógł odstąpić od wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej.