Niedawna reforma postepowania cywilnego dokonała istotnych zmian m.in. w zakresie postępowania odwoławczego. Z dniem 7 listopada 2019 roku warunkiem koniecznym dla skorzystania z prawa do zaskarżenia orzeczenia – np. poprzez wniesienie apelacji lub zażalenia – jest wniesienie przez stronę skutecznego wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku oraz doręczenie go wraz z uzasadnieniem. Zgodnie z art. 331 §2 Kodeksu postępowania cywilnego – nawet w przypadkach sporządzenia przez sąd uzasadnienia z urzędu, strona nie jest obecnie zwolniona z obowiązku złożenia wniosku o doręczenie jej uzasadnienia.
W przypadku niezłożenia skutecznego wniosku o uzasadnienie strona traci możliwość zaskarżenia orzeczenia. Upływ terminu na złożenie wniosku o uzasadnienia powoduje skutek w postaci uprawomocnienia się orzeczenia (wyroku, postanowienia). Zniesiona została możliwość wniesienia apelacji lub zażalenia bez wcześniejszego wystąpienia z wnioskiem o uzasadnienie.
Przechodząc do praktycznych aspektów ubiegania się o otrzymanie uzasadnienia orzeczenia, należy wskazać, że strona powinna zgłosić żądanie sporządzenia uzasadnienia i doręczenia jej orzeczenia wraz z uzasadnieniem w terminie tygodnia od daty jego ogłoszenia. Dla przykładu, jeśli sąd ogłosił wyrok w dniu 5 marca 2020 r., to termin na złożenie wniosku o uzasadnienie upływa w dniu 12 marca 2020 r. W przypadkach gdy sąd doręcza orzeczenie z urzędu, termin na złożenie wniosku o jego uzasadnienie liczymy od daty doręczenia orzeczenia.
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami we wniosku o uzasadnienie strona zobowiązana jest do wskazania zakresu orzeczenia, którego uzasadnienia się domaga – tj. czy wnosi o sporządzenie uzasadnienia co do całości czy jedynie co do konkretnej części orzeczenia. Jest to o tyle istotne, że brak wskazania zakresu orzeczenia podlegającego uzasadnieniu, traktowany jest jako brak formalny, o którego uzupełnienie sąd stronę wezwie, co w konsekwencji wpłynie na przedłużenie czasu rozpoznania sprawy.
Bardzo istotną kwestią o której należy pamiętać celem złożenia skutecznego wniosku jest również wprowadzony obecnie przez ustawodawcę obowiązek opłacenia wniosku o uzasadnienie orzeczenia. Opłata od wniosku wynosi 100,00 zł i musi zostać uregulowana w kasie sądu lub na rachunek bankowy sądu dedykowany dla opłat sądowych ze wskazaniem sygnatury sprawy której dotyczy oraz podmiotu wnoszącego opłatę. Potwierdzenie uiszczenia opłaty należy dołączyć do wniosku o uzasadnienie. Opłata jest niezmienna bez względu na charakter orzeczenia – tzn. pozostaje taka sama zarówno dla wyroków, postanowień, czy też zarządzeń. Jeżeli po uzyskaniu przez stronę uzasadnienia, wniesie ona następnie środek zaskarżenia od orzeczenia, uregulowana przy złożeniu wniosku o uzasadnienie opłata w kwocie 100,00 zł zostanie zaliczona na poczet opłaty od środka zaskarżenia, przy czym ewentualna nadwyżka nie podlega rozliczeniu w przypadku gdy opłata od wniosku o uzasadnienie wyroku jest wyższa aniżeli opłata od konkretnego środka zaskarżenia. Dla przykładu, jeżeli opłata od apelacji wynosi 500,00 zł, to przy jej wnoszeniu należy wpłacić na rachunek bankowy sądu tylko 400,00 zł, ponieważ brakujące 100,00 zł zostało zapłacone wraz z wnioskiem o uzasadnienie. Natomiast jeśli np. opłata od zażalenia wynosi 30,00 zł, to różnica 70,00 zł pomiędzy opłatą od wniosku o uzasadnienie a opłatą od zażalenia nie zostanie zwrócona. Strona wnosząca zażalenie nie będzie musiała natomiast wnosić już dalszych opłat. Warto też zaznaczyć, że niewniesienie środka zaskarżenia (apelacji, zażalenia) nie powoduje zwrotu opłaty 100,00 zł od wniosku o uzasadnienie.
Przedstawiamy poniżej wzór wniosku o uzasadnienie, w którym należy wpisać indywidualne dane.