Od pewnego czasu zaobserwować można podejmowanie działań ustawodawczych mających na celu przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom stosowanym wobec konsumentów przez podmioty udzielające kredytów konsumenckich czyli tzw. chwilówek. Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. nakłada na firmy zajmujące się udzielaniem pożyczek szereg obowiązków, w tym głównie informacyjnych oraz limituje wysokość odsetek oraz pozaodsetkowych kosztów kredytu. Nie jest natomiast powszechną wiedzą, że niedopełnienie obowiązków przez pożyczkodawcę może zostać ukarane tzw. „sankcją kredytu darmowego”. W dzisiejszym wpisie przedstawiamy przesłanki do zastosowania wskazanej sankcji oraz sposób w jakim konsument może uzyskać możliwość spłaty kredytu bez odsetek oraz bez innych kosztów takich jak np. prowizja.
Sankcja darmowego kredytu może zostać zastosowana w następujących przypadkach.
1. Gdy umowa nie została zawarta w formie pisemnej. Wyjaśnić jednak należy, że orzecznictwo sądowe akceptuje również zawarcie umowy pożyczki za pośrednictwem internetu bez konieczności złożenia podpisu przez konsumenta, o ile jej treść zostanie dostarczona konsumentowi w taki sposób, że będzie on mógł ją zachować, a przez to zapoznać się z jej treścią w każdym czasie.
2. Jeżeli umowa pożyczki nie zawiera następujących elementów:
1) imię, nazwisko i adres konsumenta oraz imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy i pośrednika kredytowego;
2) rodzaj kredytu;
3) czas obowiązywania umowy;
4) całkowitą kwotę kredytu;
5) terminy i sposób wypłaty kredytu;
6) stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy, a także okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania wraz z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te należy podać dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;
7) rzeczywistą roczną stopę oprocentowania (RRSO) oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia;
8) zasady i terminy spłaty kredytu, w szczególności kolejność zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet należności kredytodawcy, w tym informację o prawie do otrzymania za darmo harmonogramu spłaty; jeżeli w ramach kredytu stosuje się różne stopy oprocentowania dla różnych należności kredytodawcy, należy także podać kolejność zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet różnych należnych sald, dla których stosuje się różne stopy oprocentowania,
9) informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie,
10) sposób zabezpieczenia i ubezpieczenia spłaty kredytu, jeżeli umowa je przewiduje;
11) termin, sposób i skutki odstąpienia konsumenta od umowy, obowiązek zwrotu przez konsumenta udostępnionego przez kredytodawcę kredytu oraz odsetek, a także kwotę odsetek należnych w stosunku dziennym naliczanych za okres od dnia wypłaty kapitału pożyczki do jej zwrotu spowodowanego odstąpieniem od umowy;
12) prawo konsumenta do spłaty kredytu przed terminem oraz procedurę spłaty kredytu przed terminem;
13) informację o prawie kredytodawcy do otrzymania prowizji za spłatę kredytu przed terminem i o sposobie jej ustalania, o ile takie prawo zastrzeżono.
3. W przypadku gdy umowa o kredyt wiązany lub w formie odroczonej płatności nie zawiera takich elementów jak opis towaru lub usługi oraz cenę nabycia towaru lub usługi.
4. W przypadku gdy umowa o kredyt konsumencki w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym podlegający spłacie na żądanie lub w terminie do trzech miesięcy nie zawiera elementów takich jak: limit kredytu; całkowity koszt kredytu; informację o możliwości żądania w dowolnym momencie spłaty pełnej kwoty kredytu przez konsumenta i informację o opłatach stosowanych od chwili zawarcia umowy oraz warunkach ich zmiany.
5. W przypadku gdy łączna wysokość opłat z tytułu zaległości w spłacie kredytu oraz odsetek za opóźnienie naliczonych konsumentowi przekracza kwotę odpowiadającą kwocie ustawowych odsetek maksymalnych za opóźnienie, obliczonych od kwoty zaległości w spłacie kredytu, należnych na dzień pobrania tych opłat lub odsetek.
6. W przypadku naliczenia pozaodsetkowych kosztów kredytu np. prowizji, ponad limit wyliczony na podstawie wzoru określonego w ustawie.
Konsument chcący skorzystać z możliwości spłaty pożyczki bez odsetek i kosztów, w przypadku zaktualizowania się którejś z powyższych przesłanek, powinien złożyć pożyczkodawcy oświadczenie o skorzystaniu z prawa do darmowego kredytu. Spłata wypłaconego kapitału w takiej sytuacji powinna nastąpić w terminie i w sposób ustalony w umowie.
Natomiast, jeżeli pożyczkodawca w umowie nie określił zasad i terminów spłaty kredytu, konsument powinien zwrócić kredyt w równych ratach, płatnych co miesiąc, od dnia zawarcia umowy.
Jeżeli umowa o kredyt konsumencki nie przewiduje terminu spłaty kredytu, konsument zwraca kredyt w terminie: (1) pięciu lat – w przypadku kredytów konsumenckich do wysokości 80 000 zł albo (2) dziesięciu lat – w przypadku kredytów konsumenckich powyżej 80 000 zł.
Bardzo istotne jest jednak to, że uprawnienie do skorzystania z sankcji darmowego kredytu wygasa po upływie roku od dnia wypłacenia kapitału pożyczki. Jest to więc termin stosunkowo krótki.